Maatschappelijke kosten

Bij de afweging welk alternatief voor aardgas de voorkeur heeft in een gebied wegen de laagste maatschappelijke kosten mee. Dit zijn de totale kosten die nodig zijn voor aanpassingen aan woningen (zoals het aanbrengen van isolatie), aanschaf van installaties (bijvoorbeeld een warmtepomp) en eventuele aanpassingen in de infrastructuur (bijvoorbeeld het aanleggen van een warmtenet of het verzwaren van elektriciteitsnetten). De officiële benaming voor maatschappelijke kosten is Nationale Kosten.

Voor onze WAT-kaart zijn we uitgegaan van de warmte-opties met de laagste maatschappelijke kosten. Kanttekeningen hierbij zijn:

  • Groengas en in sommige gevallen waterstof hebben voor veel wijken de laagste maatschappelijke kosten. Groengas zeker, en waterstof naar verwachting, zijn schaars en er is (nog) lang niet genoeg beschikbaar om alle woningen van Nederland te verwarmen. Daarom is deze optie voor veel wijken buiten beschouwing gelaten.

  • In sommige buurten zitten de maatschappelijke kosten van verschillende technieken dicht bij elkaar. Als er meerdere mogelijkheden zijn die dicht bij elkaar liggen, is dit gearceerd op de kaart. Oplossingen die tot 10% meer maatschappelijke kosten hebben worden als mogelijke optie meegenomen.

  • Meerdere warmtevoorzieningen (waaronder all-electric systemen) zijn alleen mogelijk bij een goed geïsoleerde woning. In het model is dit meegenomen.

Wat hoort er bij maatschappelijke kosten en wie betaalt dit?

De maatschappelijke kosten van strategieën zijn opgebouwd uit respectievelijk kapitaalslasten en variabele kosten:

Kapitaalslasten (investeringen, rente en afschrijving):

  • Elektriciteits- en gasnetten (verzwaren, aanpassen of verwijderen)

  • Warmtenetten

  • Gebouwmaatregelen (schilmaatregelen en installaties)

Variabele kosten (voor de gebruiksfase):

  • Levering warmte, (hernieuwbaar) gas en elektriciteit

  • Onderhoud en bediening

Deze kosten worden door verschillende partijen betaald: de investering in isolatie en de techniek door de gebouweigenaar en de verzwaring van het elektriciteitsnet door de netbeheerder. Voor veel kosten is het nog niet aan te geven wie dit gaat betalen. We kunnen nu dus nog niet met zekerheid zeggen wat de gevolgen zijn voor de energierekening. Het Expertise Centrum Warmte (ECW) geeft wel een bandbreedte in het dashboard eindgebruikerskosten. Om een globale afweging te maken, zijn naar alle kosten voor de maatschappij als geheel gekeken. Daarin zijn nog veel kosten onzeker: bijvoorbeeld de (on)mogelijkheden van de ruimtelijke inpassing of consequenties voor het drinkwaternet bij aanleg van een warmtenet. De maatschappelijke kosten geven inzicht om oplossingen met elkaar te vergelijken, maar vertellen dus niet het volledige verhaal.