Onderzoek naar warmtenetten en innovatieve projecten

Uit de analyses die zijn uitgevoerd naar de totstandkoming van deze Transitievisie Warmte, blijkt dat er voor een aantal kernen in de gemeente Nieuwkoop een collectieve warmtevoorziening in de vorm van een warmtenet een reële optie is voor aardgasvrije verwarming van woningen. Om duidelijkheid én handelingsperspectief te bieden, is nader onderzoek naar de warmteclusters op de WAT-kaart raadzaam. Voor de twee grote clusters, op de WAT-kaart, gaan we onderzoeken of er mogelijkheden zijn voor een warmtenet en zo ja hoe deze gerealiseerd kunnen worden.

Cluster Nieuwveen (cluster 1)
Het warmtenet op het bedrijventerrein Schoterhoek II zou doorgetrokken kunnen worden naar de wijk Schoterveld. Tegelijkertijd liggen ten noorden van deze wijk kansen voor het benutten van restwarmte vanuit de glastuinbouw. We willen nader onderzoeken in hoeverre de restwarmte vanuit de glastuinbouw benut kan worden voor levering van warmte richting de wijk Schoterveld.

Hoewel er mogelijkheden zijn om in de toekomst één systeem voor het hele gebied te maken, lijkt het op basis van de verkregen informatie en inzichten voor de hand liggend om meerdere netten te ontwikkelen. Vanuit het zuiden is een warmtenet aangelegd op het bedrijventerrein Schoterhoek II dat gevoed wordt door warmte uit de AWZI in combinatie met een WKO. Dit net kan worden doorgetrokken naar de nieuwbouw Teylerspark en zou via het gemeentehuis uiteindelijk aangesloten kunnen worden op de wijk Schoterveld.

Ten noorden van de wijk Schoterveld liggen er kansen voor het benutten van restwarmte vanuit de glastuinbouw. Alhoewel de glastuinbouwers in dat gebied voornamelijk WKK-installaties in bedrijf hebben, zijn er toekomstmogelijkheden voor aansluiting op een hoofdnet, gevoed met warmte vanuit de diepere ondergrond (geothermie). De huidige installaties bij de tuinders draaien op aardgas via een WKK (Warmtekrachtkoppeling die met aardgas zowel elektriciteit, warmte als CO₂ maken). Vooral bij het kweken van rozen komt veel restwarmte vrij die mogelijk benut kan worden voor het verwarmen van woningen. Vanuit het noorden bekeken zou een warmtenet vanuit de tuinbouwkassen eerst langs Huize Ursula, het verzorgingsgebied van Ipse de Bruggen, gaan. Op dit terrein staan woningen die (grotendeels) vervangen gaan worden door nieuwbouw. De plannen zijn om de warmtevoorziening voornamelijk op elektriciteit te laten draaien. Interessant is te onderzoeken of het zwembad en gemeenschappelijke ruimten wel aangesloten kan worden op een warmtenet. Vanuit het bezit – één organisatie – bezien en de ligging tussen de deelgebieden, zou dit een belangrijke schakel kunnen zijn naar een robuuster en groter warmtesysteem dan wanneer er alleen wordt aangesloten op het warmtenet van Schoterhoek II.

In het verleden is er al eerder gekeken naar de mogelijkheden om de glastuinbouw te koppelen aan een warmtenet. Dat was in die tijd financieel onaantrekkelijk vanwege de kosten van de aanleg van een systeem in combinatie met een te klein afnamegebied. De tijden zijn nu veranderd, waardoor het zinvol is om een dergelijk warmtesysteem nog eens nader te analyseren.

De gemeente doet ook ervaring op met gedeeld eigendom in de beheervorm van warmtenetten. Dit doet zij bij een coöperatie-in-wording van ondernemers die het beheer en exploitatie van het warmtenet op Schoterhoek II over 5 jaar gaan overnemen van de gemeente. We willen nu kijken of een dergelijke constructie, maar dan gericht op mandelig eigenaarschap, toegepast kan worden voor het oprichten van een buurtcoöperatie van inwoners en andere betrokkenen.

Cluster Papenveer (cluster 2)
We willen nader onderzoeken of er warmte-uitwisseling in het gebied mogelijk. Hiervoor zoeken we aansluiting met het project van de gebiedscoöperatie, waar een haalbaarheidsstudie wordt uitgevoerd naar een duurzaam energiegebiedssysteem (smart grid) in het gebied rond Papenveer (Bovenland). De onderzoeksresultaten kunnen aanleiding geven om een warmtekoppeling met woningen nader te onderzoeken.

De bedrijvigheid in Papenveer, zeker in combinatie met de waterrijke omgeving, maakt dit een interessant warmtecluster. Er zit veel glastuinbouw op relatieve korte afstand van elkaar en aan de zuidzijde is een bedrijventerrein gevestigd. Kanttekening hierbij is wel dat al veel glastuinbouw – via de Ruimte voor Ruimte regeling – plaats heeft gemaakt voor woningen en dat er in het gebied een verscheidenheid is aan schaalgrootte en teelt. Afhankelijk van de gebiedsontwikkelingen, de teelt en technische en sociale behoeftes, is het waardevol om te kijken naar slimme koppelingen tussen bedrijven en een warmtenet dat ook uitgebreid kan worden met nieuwe bronnen, waaronder thermische energie uit oppervlaktewater (aquathermie). Denk bijvoorbeeld aan het Aarkanaal of de Langeraarse plassen. Maar ook meerdere WKO-bronnen, lage temperatuur aardwarmte of zelfs diepe aardwarmte behoren tot toekomstige en duurzame warmtealternatieven.

Waar voor het cluster Nieuwveen de verhouding tussen het leidingnetwerk en de warmtebehoefte een aandachtspunt is, is in het cluster Papenveer de schaalgrootte (de totale beschikbare warmtevraag) een aandachtspunt. In Papenveer lijkt de maximale warmtevraag vanuit de glastuinbouw tussen de 7 en 13 MWth, wat min of meer overeenkomt met het vermogen van één aardwarmtedoublet. In combinatie met het bedrijventerrein zou er wel voldoende warmtevraag moeten zijn, maar dan zou het merendeel van de bedrijven mee moeten doen en is er weinig ruimte voor andere warmtebronnen. Omdat het in een vroeg stadium belangrijk is om dit te verkennen, zal dit meegenomen worden in het innovatieve project (cluster 2) wat de gebiedscoöperatie heeft gestart om de haalbaarheid van een smart grid in het gebied te onderzoeken. De gemeente ondersteunt dat project.

De Olm (geen cluster op de WAT-kaart maar wel restwarmte aanwezig)
In 2022 willen we – samen met de gebiedscoöperatie - met de ondernemers op en rond het bedrijventerrein De Olm in gesprek over de mogelijkheden om gebiedsgericht naar het energievraagstuk te kijken en na te gaan waar koppelkansen liggen.

Op het bedrijventerrein De Olm bij de dorpskern Nieuwkoop zijn bedrijven actief die restwarmte over hebben. Deze restwarmte wordt onvoldoende benut. Tegelijkertijd zijn er veel bedrijven die hun daken vol hebben gelegd met zonnepanelen en hun bedrijfsvoering energiezuiniger hebben gemaakt. Ook hebben een aantal bedrijven energiescans uitgevoerd om na te gaan welke energiemaatregelen voor hun bedrijf werkbaar zijn. Een ander interessant gegeven is dat op het bedrijventerrein een onderstation van Liander in bedrijf is waar een koppeling gemaakt kan worden voor het innemen van duurzaam geproduceerde stroom. Dit gegeven is interessant gezien het oriëntatiegebied voor zonnevelden (RES kaart regio Holland Rijnland) dat naast het bedrijventerrein ligt. Met het oog op warmte-uitwisseling en gebruik van groene stroom is aansluiting op de aangrenzende sportvelden, de nieuwe woonwijk Buytewech noord en het zwembad het onderzoeken waard.

Samen met de ondernemers willen we verkennen waar synergie te halen valt en wat verder interessant is op te pakken. Het doel, wat wij voor ogen hebben, is te komen tot het slim uitwisselen van warmte en het benutten van groene stroom via een smart grid. Aangezien de gebiedscoöperatie haar idee over een smart grid voor De Olm (vergelijkbaar met het innovatieve project cluster Papenveer) met ons heeft gedeeld, hebben we de gebiedscoöperatie laten weten dat we dit graag met hun in 2022 willen opstarten.

Overige mogelijke clusters
Zoals eerder benoemd, worden er bescheiden mogelijkheden voor een collectief warmtenet gezien voor Ter Aar, Langeraar, Noorden en Nieuwkoop. Nader onderzoek kan in de toekomst duidelijkheid bieden over de mogelijkheden die in bovengenoemde kernen liggen.